Hà Nội đang phải đối mặt với thách thức kép trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông. Thành phố hiện có hơn 8 triệu phương tiện, bao gồm 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy, gây áp lực lớn lên hạ tầng giao thông đô thị.
Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ, ban hành ngày 12/7/2024, yêu cầu Hà Nội thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để giảm thiểu ô nhiễm không khí. Một trong những nội dung quan trọng là kế hoạch hạn chế xe máy chạy xăng vào Vành đai 1. Tuy nhiên, việc triển khai này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh gây tác động tiêu cực đến đời sống của người dân và hoạt động của các doanh nghiệp.
Trước đó, Hà Nội đã có nhiều nỗ lực trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông. Thành phố đã tập trung phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng và khuyến khích người dân sử dụng xe điện. Tuy nhiên, việc cấm xe máy ở Vành đai 1 cũng sẽ gây ra nhiều tác động đến đời sống và chi phí tuân thủ của người dân.
Ước tính, việc thay thế 600.000 xe máy trong khu vực Vành đai 1 với mức giá trung bình khoảng 25 triệu đồng/xe sẽ dẫn đến tổng chi phí chuyển đổi ước tính lên đến 15.000 tỷ đồng. Đây là một con số không nhỏ và đòi hỏi sự hỗ trợ từ chính phủ.
Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang xe điện cũng mang lại cơ hội khổng lồ cho các hãng xe của Việt Nam. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp nội địa không chuẩn bị kịp, xe máy điện từ nước ngoài với giá rẻ và chất lượng kém có thể sẽ ồ ạt tràn về và chiếm hết các con phố ở Hà Nội. Do đó, cần có các chính sách hỗ trợ như cung cấp tài chính ưu đãi cho người mua, ban hành tiêu chuẩn và quy trình kiểm định để đảm bảo an toàn, và khuyến khích sử dụng pin Li-ion thay cho pin axit chì.
Để giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông và ô nhiễm không khí, Hà Nội cần ưu tiên tối đa nguồn lực cho giao thông công cộng. Thành phố cần tăng số lượng xe buýt sạch, mở rộng hệ thống metro, xây dựng các trạm trung chuyển liên thông, và số hóa hệ thống vé. Quy hoạch của Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ hoàn thành 410 km đường sắt đô thị, và đến năm 2045 là 616 km. Đây là hướng đi đúng đắn, nhưng đòi hỏi tăng tốc đầu tư và quyết liệt hơn trong việc triển khai.
Việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện là xu thế tất yếu, phù hợp với mục tiêu giảm phát thải và nâng cao chất lượng sống đô thị. Tuy nhiên, chính sách xanh không thể là chính sách hành chính áp đặt. Quá trình chuyển đổi phải có lộ trình rõ ràng, đánh giá tác động kỹ lưỡng, và quan trọng nhất là không đẩy người dân – nhất là nhóm yếu thế – vào thế bị động.
Như vậy, Hà Nội cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện để giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí và ùn tắc giao thông. Thành phố cần tập trung vào việc phát triển hệ thống giao thông công cộng, khuyến khích sử dụng xe điện, và hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa để họ có thể cạnh tranh với các hãng xe nước ngoài.
