Một phát hiện địa chất quan trọng gần đây tại Trung Quốc đã hé lộ những bí mật mới về mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới, tọa lạc tại khu tự trị Nội Mông Cổ. Đây không chỉ là một sự kiện làm dậy sóng trong cộng đồng khoa học mà còn có tiềm năng thay đổi cách tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.
Đất hiếm, được mệnh danh là ‘vàng công nghiệp’ và ‘vàng chiến lược’ của thời đại mới, đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất nhiều sản phẩm công nghệ cao như pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và các hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, với trữ lượng chiếm gần 40% toàn cầu và 90% trữ lượng của Trung Quốc, đã trở thành một điểm nóng trong lĩnh vực khai thác và nghiên cứu đất hiếm.
Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927, khi một giảng viên trẻ của Đại học Bắc Kinh, Đinh Đạo Hành, đã phát hiện ra dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Đại học Bắc Kinh, đã xác định rằng các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm, giúp đất nước này trở thành thế lực thống trị trong ngành công nghiệp này.
Mới đây, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances đã tiết lộ một thông tin gây bất ngờ: phần lớn tài nguyên đất hiếm tại Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định trước đây, mà thực sự có nguồn gốc từ một đợt hoạt động magma diễn ra cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra một hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở việc tìm kiếm trữ lượng mới mà là công nghệ tách chiết đất hiếm, vốn được xem là bí quyết của Trung Quốc trên quy mô công nghiệp. Với việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới, nhiều nước phát triển đang phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm kiếm nguồn thay thế và đầu tư vào việc khai thác trong nước.
Trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang, đất hiếm không chỉ còn là một vấn đề kỹ thuật mà đã trở thành một vấn đề chiến lược, liên quan đến lợi ích sống còn của các quốc gia. Do đó, việc Trung Quốc nắm giữ ‘mật mã’ địa chất mới này tại Bạch Vân Ngao Bác không chỉ là một phát hiện khoa học mà còn là một yếu tố then chốt trong việc định hình tương lai của ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu.
