Các thỏa thuận thương mại quốc tế đang trở thành tâm điểm chú ý hơn bao giờ hết trong bối cảnh hiện nay, khi mà Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục đe dọa các quốc gia bằng việc áp thuế quan cao hơn cho đến khi họ đồng ý ký kết các thỏa thuận mới với Mỹ. Tuy nhiên, quá trình đàm phán các thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia diễn ra như thế nào và liệu những hành động mạnh mẽ của ông Trump có làm thay đổi cách thức tiến hành các cuộc đàm phán hay không?

Jason Langrish, một nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Canada, cho biết rằng những lời đe dọa áp thuế của ông Trump đã làm xấu đi bầu không khí trong phòng đàm phán. Ông giải thích rằng gần đây, trong thời kỳ chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa bản địa đang gia tăng, các thỏa thuận thương mại đã trở nên mang tính phòng thủ và buộc tội nhiều hơn. Ông Langrish, người đã giúp Canada ký kết các thỏa thuận thương mại với EU và Ấn Độ, cho biết rằng điều này trái ngược với cách thức các thỏa thuận như vậy được đạt được trước đây. Theo truyền thống, các cuộc đàm phán thương mại thường mang tính tích cực vì bạn đang nâng cấp một thỏa thuận vốn đã có hiệu quả giữa hai quốc gia.

Một cựu đàm phán viên thương mại khác, Karl Falkenberg, người đã nhiều năm làm đại diện cho EU trong các cuộc đàm phán, nói rằng ông Trump ‘không chấp nhận luật chơi’. Ông không có ý khen ngợi, nhưng ông Trump chắc chắn sẽ coi đó là một lời khen.

Vậy chính xác thì các cuộc đàm phán thương mại được tiến hành như thế nào? Điều gì diễn ra trong các phòng họp kín? Quá trình đàm phán thương mại thường bắt đầu với việc mỗi bên chỉ định một trưởng đoàn đàm phán. Các nhóm được bố trí cho mỗi bàn đàm phán, có thể bao gồm các vấn đề như thuế quan, quy định, và mua sắm chính phủ. Mỗi bàn đàm phán sẽ có một thành viên phụ trách riêng.

Ông Langrish nói rằng sau đó, ‘cuộc đua bắt đầu’, lưu ý rằng các thỏa thuận thường mất nhiều năm để hoàn tất. Đối với ông Falkenberg, một ngày làm việc điển hình trong các cuộc đàm phán gồm một phiên vào buổi sáng và một phiên vào buổi chiều, nhưng ông cho biết đã từng ‘rời văn phòng lúc 5 giờ sáng’.

Mặc dù các bộ phim chính trị truyền hình thường phóng đại các xung đột trong đàm phán, nhưng hầu hết những người trong ngành đều nói rằng công việc thực sự diễn ra âm thầm, trong nhiều giờ thương lượng chiến lược, cả cho và nhận.

Wendy Cutler, một cựu nhà đàm phán thương mại của Mỹ, cho biết rằng yếu tố quan trọng nhất trong đàm phán là sự tin tưởng. Bà nói rằng bạn sẽ không bao giờ có được 100% sự tin tưởng, bởi vì mỗi bên đều có các mục tiêu quốc gia riêng. Nhưng nếu bạn cảm thấy có thể chia sẻ không chính thức các đề xuất với phía bên kia, và điều đó sẽ không bị rò rỉ ra báo chí hay lan truyền đến các bên liên quan, thì sẽ dễ dàng hơn để đi đến một kết thúc thành công.

Tuy nhiên, trong khi các yếu tố nội bộ trong phòng đàm phán có vai trò quan trọng, thì những gì đang diễn ra bên ngoài thế giới mới chính là thứ có thể quyết định sự thành – bại của một thỏa thuận.

Ông Langrish chỉ ra rằng có những người phản đối một thỏa thuận được ký kết, chẳng hạn như một lĩnh vực kinh tế có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, hoặc phe đối lập chính trị trong nước.

Bà Cutler nói thêm rằng điều khiến các nhóm đàm phán của Mỹ gặp khó khăn chính là việc ông Trump muốn họ ký kết các thỏa thuận mới với hầu hết các quốc gia trong một khoảng thời gian rất ngắn.

Lời khuyên của bà Cutler dành cho Tổng thống Donald Trump và những người thân cận ông là hãy ngưng sử dụng mạng xã hội, vì việc quá công khai một cuộc đàm phán có thể gây ảnh hưởng đến tiến trình.

Trong khi đó, khi thuế quan của Mỹ dường như liên tục tăng giảm một cách khó hiểu, giới luật sư thương mại trên toàn thế giới đang rất được săn đón.

Ngày 24/7, Liên minh châu Âu (EU) đã tăng cường sức ép lên chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump thông qua một gói biện pháp đáp trả. Đây là động thái nhằm bảo vệ lợi ích của EU trước những hành động của Mỹ, đặc biệt là việc áp thuế thép và nhôm. Gói biện pháp này được đưa ra trong bối cảnh đàm phán thương mại giữa EU và Washington đang có dấu hiệu bế tắc.

Theo đó, gói trả đũa của EU sẽ bao gồm hai phần. Phần đầu tiên nhắm vào hàng hóa Mỹ trị giá 21 tỷ euro. Đây là mức thuế cao hơn để đáp trả việc ông Trump áp thuế thép và nhôm đối với hàng hóa EU. Phần thứ hai, trị giá 72 tỷ euro, sẽ mở rộng danh sách các sản phẩm của Mỹ bị áp thuế. Các sản phẩm này bao gồm máy bay Boeing và rượu bourbon Kentucky. Europarl cho biết các quốc gia thành viên đã ủng hộ gói trả đũa lên 93 tỷ euro, tương đương khoảng 109 tỷ USD, hàng hóa của Mỹ.

EU khẳng định mục tiêu chính của họ là tìm kiếm một giải pháp thông qua đàm phán với Mỹ. Họ tin rằng một thỏa thuận có thể đạt được nếu cả hai bên cùng có thiện chí. Tuy nhiên, EU cũng thể hiện thái độ cứng rắn để gây sức ép lên ông Trump. Việc này nhằm mục đích hỗ trợ các cuộc đàm phán, chứ không phải làm leo thang căng thẳng giữa hai bên.

Các bên đang tiến gần đến một thỏa thuận với mức thuế 15% và một số nhượng bộ trong các lĩnh vực quan trọng. Nếu không đạt được thỏa thuận, gói biện pháp đối phó đầu tiên sẽ có hiệu lực vào ngày 7/8. Gói thứ hai sẽ có hiệu lực theo hai giai đoạn, vào ngày 7/9 và ngày 7/2. EC nhấn mạnh rằng đến nay, EU vẫn chưa áp dụng bất kỳ biện pháp đối phó nào với Mỹ, mặc dù thuế quan của ông Trump đã bao phủ 70% hàng xuất khẩu của khối này.

Về những gì EU sẽ đề nghị với Mỹ để đạt được thỏa thuận, một số nhà ngoại giao cho biết khối này không cân nhắc việc cam kết đầu tư vào Mỹ như Nhật Bản đã làm. Một nhà ngoại giao khác cho biết EU có thể giảm một số mức thuế để tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đàm phán. Hiện tại, các dự đoán cho rằng mức thuế 15% của Mỹ có thể áp lên các lĩnh vực bao gồm ô tô và dược phẩm của châu Âu. Mức thuế này sẽ không cộng thêm các mức thuế trước đó. Một số lĩnh vực như máy bay, gỗ, dược phẩm, sản phẩm công nghiệp sẽ được miễn trừ thuế.

Các cuộc đàm phán thương mại song phương giữa Mỹ và Nhật Bản vẫn đang tiếp tục nhằm đạt được một thỏa thuận có lợi cho cả hai bên. Bộ trưởng Tài chính Mỹ, Scott Bessent, nhấn mạnh rằng một thỏa thuận tốt và toàn diện quan trọng hơn việc đạt được một thỏa thuận vội vàng. Trong các cuộc thảo luận gần đây tại Tokyo với Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba và Bộ trưởng Tái thiết Kinh tế Nhật Bản Ryosei Akazawa, cả hai bên đã bày tỏ mong muốn tiếp tục các cuộc đàm phán chính thức trong tương lai.

Nhật Bản là một trong những quốc gia đầu tiên chính thức khởi động đàm phán với Mỹ, tuy nhiên đến nay vẫn chưa đạt được thỏa thuận nào. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhiều lần bày tỏ sự không hài lòng với quá trình đàm phán với Tokyo, cho rằng Nhật Bản là một đối tác khó khăn và không đồng ý mua gạo Mỹ. Mới đây, ông Trump đã gửi thư báo thuế đến các đối tác thương mại chưa đạt thỏa thuận với Mỹ, bao gồm Nhật Bản. Theo đó, toàn bộ hàng hóa từ Nhật Bản sang Mỹ sẽ chịu thuế nhập khẩu 25%, bắt đầu từ ngày 1/8. Mức thuế này cao hơn so với mức công bố trước đó là 24%.

Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Nhật Bản, nhưng xuất khẩu của Nhật Bản sang Mỹ đã giảm tháng thứ hai liên tiếp do ảnh hưởng của thuế nhập khẩu. Kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ giảm 11,4% trong tháng 6 so với cùng kỳ năm ngoái, mức giảm lớn nhất kể từ đầu năm 2021. Thông tin này cho thấy sự cần thiết của việc đạt được một thỏa thuận thương mại để giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến xuất khẩu của Nhật Bản.

Thủ tướng Ishiba và Bộ trưởng Akazawa đều bày tỏ mong muốn duy trì đối thoại mang tính xây dựng để đạt được thỏa thuận thương mại có lợi cho cả hai bên. Việc tiếp tục đàm phán và tìm kiếm một thỏa thuận toàn diện sẽ giúp giảm thiểu căng thẳng thương mại giữa hai nước và mang lại lợi ích kinh tế cho cả Mỹ và Nhật Bản. Các bên sẽ tiếp tục thảo luận và làm việc cùng nhau để đạt được mục tiêu này.

Trước tình hình hiện tại, Bloomberg cho biết Bộ trưởng Tài chính Mỹ, Scott Bessent, vẫn tỏ ra lạc quan về khả năng đạt được một thỏa thuận thương mại tốt đẹp giữa Mỹ và Nhật Bản. Trong khi đó, Reuters cũng đưa tin về các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa hai nước, nhấn mạnh rằng cả hai bên đều mong muốn đạt được một thỏa thuận có lợi cho cả hai.