Một phát hiện địa chất quan trọng gần đây tại Trung Quốc đã hé lộ những bí mật mới về mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới, tọa lạc tại khu tự trị Nội Mông Cổ. Đây không chỉ là một sự kiện làm dậy sóng trong cộng đồng khoa học mà còn có tiềm năng thay đổi cách tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.

Đất hiếm, được mệnh danh là ‘vàng công nghiệp’ và ‘vàng chiến lược’ của thời đại mới, đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất nhiều sản phẩm công nghệ cao như pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và các hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, với trữ lượng chiếm gần 40% toàn cầu và 90% trữ lượng của Trung Quốc, đã trở thành một điểm nóng trong lĩnh vực khai thác và nghiên cứu đất hiếm.

Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927, khi một giảng viên trẻ của Đại học Bắc Kinh, Đinh Đạo Hành, đã phát hiện ra dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Đại học Bắc Kinh, đã xác định rằng các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm, giúp đất nước này trở thành thế lực thống trị trong ngành công nghiệp này.

Mới đây, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances đã tiết lộ một thông tin gây bất ngờ: phần lớn tài nguyên đất hiếm tại Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định trước đây, mà thực sự có nguồn gốc từ một đợt hoạt động magma diễn ra cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra một hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở việc tìm kiếm trữ lượng mới mà là công nghệ tách chiết đất hiếm, vốn được xem là bí quyết của Trung Quốc trên quy mô công nghiệp. Với việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới, nhiều nước phát triển đang phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm kiếm nguồn thay thế và đầu tư vào việc khai thác trong nước.

Trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang, đất hiếm không chỉ còn là một vấn đề kỹ thuật mà đã trở thành một vấn đề chiến lược, liên quan đến lợi ích sống còn của các quốc gia. Do đó, việc Trung Quốc nắm giữ ‘mật mã’ địa chất mới này tại Bạch Vân Ngao Bác không chỉ là một phát hiện khoa học mà còn là một yếu tố then chốt trong việc định hình tương lai của ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu.

Chính phủ Hoa Kỳ đang tích cực triển khai chiến lược nhằm tái thiết và phát triển ngành công nghiệp nam châm đất hiếm trong nước. Mục tiêu chính của chiến lược này là giảm thiểu sự phụ thuộc vào Trung Quốc, quốc gia hiện đang chiếm hơn 90% sản lượng nam châm đất hiếm toàn cầu.

Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã thực hiện một bước đi quan trọng bằng cách đầu tư hàng trăm triệu USD vào công ty MP Materials. Công ty này đang nỗ lực không ngừng để sản xuất nam châm đất hiếm và đã đạt được những thành tựu đáng kể. Khoản đầu tư này sẽ giúp MP Materials tăng mạnh sản lượng nam châm từ mức 1.000 tấn lên đến 10.000 tấn hàng năm. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo nguồn cung cấp nam châm đất hiếm cho các ngành công nghiệp chiến lược của Mỹ.

Chính phủ Hoa Kỳ cũng đã thiết lập mức giá sàn cho khoáng sản đất hiếm của MP Materials và cam kết mua nam châm từ công ty này. Việc này không chỉ giúp ổn định thị trường mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho MP Materials trong việc đầu tư mở rộng sản xuất. Hơn nữa, General Motors, một trong những hãng sản xuất ô tô hàng đầu, đã ký hợp đồng với MP Materials để nhận nam châm vào cuối năm nay. Điều này cho thấy sự quan tâm và ủng hộ của các doanh nghiệp lớn đối với ngành công nghiệp đất hiếm nội địa của Mỹ.

Những nỗ lực này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc tái thiết và phát triển ngành công nghiệp đất hiếm nội địa của Mỹ. Tuy nhiên, chiến lược này vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Chi phí sản xuất cao là một trong những rào cản lớn mà MP Materials và các công ty khác phải đối mặt. Bên cạnh đó, sự thiếu hụt chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực này cũng là một thách thức đáng kể. Cuối cùng, việc đảm bảo chuỗi cung ứng nguyên liệu ổn định và đáng tin cậy cũng là một vấn đề cần được giải quyết.

Mặc dù vậy, Hoa Kỳ được coi là có cơ hội hiếm có để tái khẳng định vị thế của mình trong ngành công nghiệp chiến lược này. Việc Trung Quốc hiện đang thống trị thị trường nam châm đất hiếm toàn cầu đã tạo ra một khoảng trống mà Mỹ có thể lấp đầy. Bằng cách đầu tư vào công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất và đảm bảo chuỗi cung ứng, Mỹ có thể từng bước giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu và xây dựng một ngành công nghiệp đất hiếm nội địa vững mạnh.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, việc phát triển ngành công nghiệp đất hiếm nội địa không chỉ giúp Mỹ đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng mà còn góp phần vào việc duy trì vị thế là một cường quốc công nghiệp. Việc theo đuổi chiến lược tái thiết và phát triển ngành công nghiệp nam châm đất hiếm là một bước đi chiến lược, thể hiện quyết tâm của Mỹ trong việc bảo vệ và thúc đẩy các lợi ích kinh tế và quốc phòng của mình.