Hà Nội đang phải đối mặt với thách thức kép trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông. Thành phố hiện có hơn 8 triệu phương tiện, bao gồm 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy, gây áp lực lớn lên hạ tầng giao thông đô thị.

Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ, ban hành ngày 12/7/2024, yêu cầu Hà Nội thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để giảm thiểu ô nhiễm không khí. Một trong những nội dung quan trọng là kế hoạch hạn chế xe máy chạy xăng vào Vành đai 1. Tuy nhiên, việc triển khai này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh gây tác động tiêu cực đến đời sống của người dân và hoạt động của các doanh nghiệp.

Trước đó, Hà Nội đã có nhiều nỗ lực trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và tình trạng ùn tắc giao thông. Thành phố đã tập trung phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng và khuyến khích người dân sử dụng xe điện. Tuy nhiên, việc cấm xe máy ở Vành đai 1 cũng sẽ gây ra nhiều tác động đến đời sống và chi phí tuân thủ của người dân.

Ước tính, việc thay thế 600.000 xe máy trong khu vực Vành đai 1 với mức giá trung bình khoảng 25 triệu đồng/xe sẽ dẫn đến tổng chi phí chuyển đổi ước tính lên đến 15.000 tỷ đồng. Đây là một con số không nhỏ và đòi hỏi sự hỗ trợ từ chính phủ.

Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang xe điện cũng mang lại cơ hội khổng lồ cho các hãng xe của Việt Nam. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp nội địa không chuẩn bị kịp, xe máy điện từ nước ngoài với giá rẻ và chất lượng kém có thể sẽ ồ ạt tràn về và chiếm hết các con phố ở Hà Nội. Do đó, cần có các chính sách hỗ trợ như cung cấp tài chính ưu đãi cho người mua, ban hành tiêu chuẩn và quy trình kiểm định để đảm bảo an toàn, và khuyến khích sử dụng pin Li-ion thay cho pin axit chì.

Để giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông và ô nhiễm không khí, Hà Nội cần ưu tiên tối đa nguồn lực cho giao thông công cộng. Thành phố cần tăng số lượng xe buýt sạch, mở rộng hệ thống metro, xây dựng các trạm trung chuyển liên thông, và số hóa hệ thống vé. Quy hoạch của Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ hoàn thành 410 km đường sắt đô thị, và đến năm 2045 là 616 km. Đây là hướng đi đúng đắn, nhưng đòi hỏi tăng tốc đầu tư và quyết liệt hơn trong việc triển khai.

Việc chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện là xu thế tất yếu, phù hợp với mục tiêu giảm phát thải và nâng cao chất lượng sống đô thị. Tuy nhiên, chính sách xanh không thể là chính sách hành chính áp đặt. Quá trình chuyển đổi phải có lộ trình rõ ràng, đánh giá tác động kỹ lưỡng, và quan trọng nhất là không đẩy người dân – nhất là nhóm yếu thế – vào thế bị động.

Như vậy, Hà Nội cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện để giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí và ùn tắc giao thông. Thành phố cần tập trung vào việc phát triển hệ thống giao thông công cộng, khuyến khích sử dụng xe điện, và hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa để họ có thể cạnh tranh với các hãng xe nước ngoài.

Thành phố Hồ Chí Minh đang thực hiện lấy ý kiến của người dân về đề xuất hạn chế sử dụng xe xăng tại những khu vực được xác định có mức độ ô nhiễm cao. Thông tin này đã thu hút sự quan tâm rộng rãi từ cộng đồng dân cư. Việc giới hạn sử dụng xe chạy bằng xăng tại các vùng ô nhiễm nặng được xem là một biện pháp cụ thể và thiết thực, hướng tới mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường và đồng thời bảo vệ sức khỏe của cộng đồng.

Hiện tại, thành phố đang tích cực triển khai các chiến lược kiểm soát và giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường. Trong đó, việc nghiên cứu và áp dụng các giải pháp nhằm hạn chế việc sử dụng xe xăng tại những khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao đang được tập trung thực hiện. Đề xuất này không chỉ phù hợp với xu hướng phát triển bền vững mà còn đồng bộ với các biện pháp bảo vệ môi trường đang được nhiều thành phố lớn trên thế giới triển khai.

Xu hướng chuyển dịch sang các phương tiện thân thiện với môi trường như xe điện hoặc các loại xe sử dụng năng lượng tái tạo đang ngày càng được quan tâm. Tại nhiều quốc gia, việc hạn chế sử dụng xe xăng đã trở thành một phần quan trọng trong chiến lược bảo vệ môi trường và kiểm soát ô nhiễm không khí. Việc áp dụng các chính sách này không chỉ giúp giảm thiểu mức độ ô nhiễm mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Trước những lợi ích thiết thực mà việc hạn chế xe xăng mang lại, thành phố Hồ Chí Minh đang đẩy mạnh việc lấy ý kiến từ người dân để có thể đưa ra giải pháp tối ưu. Sự tham gia đóng góp ý kiến từ cộng đồng là rất quan trọng, giúp các cơ quan chức năng có thể nắm bắt rõ hơn nhu cầu và mối quan tâm của người dân, từ đó có thể triển khai các biện pháp phù hợp và hiệu quả.

Nếu được chính thức triển khai, việc hạn chế sử dụng xe xăng tại các khu vực ô nhiễm cao sẽ là một bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân tại thành phố Hồ Chí Minh. Đồng thời, đây cũng là một hành động thiết thực, thể hiện cam kết của thành phố trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường cho thế hệ tương lai.

Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí khoa học Nature đã đưa ra phát hiện quan trọng về nguyên nhân gia tăng đột biến ung thư phổi ở những người chưa từng hút thuốc. Ung thư phổi hiện đang là loại ung thư gây tử vong hàng đầu thế giới và thường khó chẩn đoán, dẫn đến việc nhiều bệnh nhân không thể được cứu chữa khi bệnh tiến triển đến giai đoạn muộn.

Mặc dù hút thuốc lá vẫn là yếu tố nguy cơ lớn nhất gây ung thư phổi, nhưng có khoảng 1 trong 5 ca tử vong do ung thư phổi mỗi năm là người chưa từng hút thuốc. Tốc độ gia tăng số ca ung thư phổi ở người không hút thuốc đang diễn ra với tốc độ đáng báo động. Giáo sư Ludmil Alexandrov, chuyên gia về y học tế bào và phân tử tại Đại học California, cho biết xu hướng đáng lo ngại là ngày càng nhiều người chưa từng hút thuốc mắc ung thư phổi, nhưng nguyên nhân vẫn chưa được hiểu rõ.

Nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ô nhiễm không khí có liên quan chặt chẽ với các loại đột biến ADN tương tự như khi hút thuốc. Tiến sĩ Maria Teresa Landi, nhà dịch tễ học ung thư tại Viện Y tế Quốc gia Mỹ, cho biết đây là một vấn đề toàn cầu cấp bách và đang gia tăng mà các nhà nghiên cứu đang nỗ lực tìm hiểu nguyên nhân. Các nhà nghiên cứu đã phân tích mã di truyền của các khối u phổi được lấy từ 871 người chưa từng hút thuốc ở châu Âu, Bắc Mỹ, châu Phi và châu Á.

Kết quả cho thấy cư dân ở khu vực có mức độ ô nhiễm không khí càng cao càng có nhiều đột biến gây ung thư hơn trong các khối u phổi. Đặc biệt, các hạt bụi mịn có đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet (PM2.5) liên quan đến các đột biến gien, bao gồm gien TP53, vốn có liên quan đến việc hút thuốc lá. PM2.5 có thể xâm nhập vào máu và gây ra các bệnh nghiêm trọng khác như bệnh tim.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã yêu cầu các quốc gia hành động mạnh mẽ hơn để chống lại ô nhiễm, thủ phạm giết chết 7 triệu người mỗi năm trên toàn cầu. Một phân tích tổng hợp gần đây cũng đã phát hiện tiếp xúc với mức độ PM2.5 cao làm tăng nguy cơ ung thư phổi thêm 8% và tử vong do căn bệnh này thêm 11%. Để giảm thiểu rủi ro, các chuyên gia y tế khuyến cáo mọi người nên hạn chế tiếp xúc với không khí ô nhiễm, sử dụng khẩu trang khi ra đường và duy trì thói quen sống lành mạnh.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng đang tiếp tục điều tra các yếu tố khác có thể góp phần vào sự gia tăng đột biến ung thư phổi ở người không hút thuốc, bao gồm tiếp xúc với khí radon, asbestos và các chất ô nhiễm khác. Việc hiểu rõ hơn về nguyên nhân của ung thư phổi ở người không hút thuốc có thể giúp phát triển các chiến lược phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.

Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng những phát hiện này sẽ giúp nâng cao nhận thức về rủi ro của ô nhiễm không khí và thúc đẩy các hành động cụ thể để giảm thiểu tác động tiêu cực của nó đối với sức khỏe con người. Đồng thời, việc tăng cường nghiên cứu và đầu tư vào các công nghệ sạch và an toàn hơn sẽ giúp giảm bớt gánh nặng của ô nhiễm không khí và bảo vệ sức khỏe của cộng đồng.

Chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện được xem là một giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn như Hà Nội. Theo PGS. TS Hoàng Anh Lê, Trưởng bộ môn Quản lý môi trường, Khoa môi trường, Trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), xe máy là nguồn gây ô nhiễm không khí chính do tiêu thụ nhiều năng lượng và phát thải trực tiếp qua ống xả mà không qua hệ thống xử lý khí thải.

Nghiên cứu cho thấy, ban ngày xe máy là nguồn phát thải chủ yếu, trong khi vào ban đêm, xe tải hạng nặng chiếm ưu thế. Tại Hà Nội, số lượng xe máy ước tính khoảng 6,9 triệu phương tiện, trong đó 95% sử dụng xăng. Việc triển khai lộ trình chuyển đổi xe điện trong vành đai 1 sẽ tác động đến 9 phường, trong đó 6 phường nằm trọn trong vành đai 1. Số liệu thống kê sơ bộ cho thấy, trong vành đai 1 có lượng dân cư ổn định khoảng 600.000 dân, với tổng số xe máy tại chỗ khoảng 450.000 phương tiện.

Thông tin từ bà Nguyễn Hoàng Ánh, Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết ô nhiễm từ các phương tiện giao thông chiếm trên 60% trong báo cáo của Hà Nội về ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, nguồn ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông chiếm khoảng 12%, bụi hoạt động giao thông là 23%, một nguồn bụi rất lớn nữa chiếm khoảng 29% là bụi từ hoạt động xây dựng và 17-18% là từ hoạt động đốt.

Để giảm phát thải của phương tiện giao thông đường bộ, nhất là giảm phát thải của xe máy, việc chuyển đổi xe máy chạy xăng sang sử dụng xe điện sẽ giúp giảm đáng kể lượng khí thải, góp phần cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, vấn đề hạ tầng trạm sạc và đơn vị cung cấp điện cần được giải quyết. Bên cạnh đó, cần giải quyết triệt để bài toán về rác thải pin như giảm thiểu việc thải bỏ pin, tái chế và chuyển mục đích sử dụng pin thải.

Ông Nguyễn Đông Phong, Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm khí thải xe cơ giới đường bộ, Cục Đăng kiểm Việt Nam, cho rằng việc kiểm soát khí thải xe ô tô tham gia giao thông ở nước ta đã được thực hiện kể từ năm 2006, thì toàn bộ hơn 70 triệu xe máy đang lưu thông tại Việt Nam lại chưa thực hiện việc kiểm soát khí thải, mặc dù quy chuẩn khí thải xe máy đã áp dụng với xe máy mới ra thị trường.

Một số chuyên gia cũng cho rằng, việc chuyển đổi sang xe điện không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn góp phần giảm thiểu sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, giúp đa dạng hóa nguồn năng lượng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, để việc chuyển đổi xe điện đạt được hiệu quả cao, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân, cũng như cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp để khuyến khích người dân chuyển đổi sang xe điện.

Hiện nay, một số nước trên thế giới đã áp dụng các chính sách hỗ trợ để khuyến khích người dân chuyển đổi sang xe điện, chẳng hạn như cung cấp các khoản trợ cấp, miễn thuế hoặc giảm phí đăng ký cho những người chuyển đổi sang xe điện.

Ở Việt Nam, một số doanh nghiệp cũng đã bắt đầu cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho việc chuyển đổi xe điện, chẳng hạn như cung cấp các trạm sạc điện miễn phí hoặc giảm giá cho những khách hàng sử dụng xe điện.

Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức cần được giải quyết, chẳng hạn như vấn đề hạ tầng trạm sạc và đơn vị cung cấp điện, cũng như bài toán về rác thải pin. Nếu những thách thức này được giải quyết, việc chuyển đổi xe điện có thể trở thành một giải pháp hiệu quả để giảm thiểu ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn như Hà Nội.