Một nghiên cứu gần đây đã đưa ra ánh sáng mối quan hệ giữa sự hình thành các nhánh sông và tốc độ xói mòn bờ sông so với tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện. Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng đối với việc hiểu và quản lý các hệ sinh thái sông ngòi trên toàn cầu.
Sông ngòi đóng vai trò là những động mạch của Trái Đất, cung cấp nước, trầm tích và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự tồn tại và phát triển của các hệ sinh thái đa dạng. Tuy nhiên, việc tìm hiểu nguyên nhân định hình dòng chảy của các con sông đã trở thành một bài toán hóc búa đối với các nhà nghiên cứu trong hơn một thế kỷ qua.
Một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã thực hiện một nghiên cứu đột phá bằng cách lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông dựa trên các hình ảnh vệ tinh trên toàn cầu trong 36 năm. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại chính: sông đơn dòng và sông đa dòng. Họ nhận thấy rằng hầu hết các con sông lớn nhất thế giới đều thuộc loại sông đa dòng. Trong khi đó, sông Mississippi đơn dòng ở Mỹ là một ngoại lệ đáng chú ý.
Nghiên cứu này đã cung cấp một cái nhìn sâu sắc hơn về các thảm họa thiên nhiên và nỗ lực phục hồi sông ngòi. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng ngày càng được quan tâm. Những giải pháp phục hồi dựa trên tự nhiên đòi hỏi phải xác định được độ rộng của hành lang sông cần thiết, cũng như thời gian để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên.
Với kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã đưa ra một công thức có thể giúp giải quyết vấn đề này, bao gồm các biến số như thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới. Công thức này có thể hỗ trợ việc chuyển đổi trong lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi, từ đó đóng góp vào việc quản lý và bảo vệ môi trường một cách hiệu quả hơn.
Thông tin chi tiết về nghiên cứu có thể được tìm thấy tại https://www.nature.com/articles/s41586-024-07601-1.
Để biết thêm thông tin về các nỗ lực phục hồi sông ngòi, bạn có thể truy cập vào trang web của Đại học California, Santa Barbara hoặc các tổ chức môi trường khác có liên quan.
